5G en de vervlechting van bricks en clicks

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat wil de toppositie van Nederland in digitale connectiviteit vasthouden en 5G is een van de speerpunten. Tests vinden momenteel plaats in tal van gemeenten die een sleutelrol vervullen bij de invoering. Voor e-commerce zijn de voortuitzichten gunstig op nieuwe toepassingen zodra in 2022 de hoge frequenties worden geveild. Adviseurs worden ondertussen al ingevlogen: ‘Ga niet in de koplamp van 5G zitten staren.’

Met de komst van 5G wordt het gebruik van onze devices echt een feestje. Als straks het Nederlandse straatbeeld radicaal is veranderd (omdat er tienduizenden 5G-zendmasten zullen zijn bijgeplaatst), is internet eindelijk af en kunnen we beginnen. Je leest het goed: de officiële start van e-commerce in Nederland. Connectiviteit en IoT zullen gemeengoed zijn. Retail-analytics, augmented reality en virtual reality gaan accurater worden. Retailers zullen exact weten wat er op voorraad ligt en welke (potentiële) klant zich waar bevindt. We bedoelen niet ‘in welke straat’ maar ‘op welke stoeptegel’ – zó snel en nauwkeurig zullen de toepassingen zijn. Van werkelijk alles wat we ooit in Twinkle beschreven, komt een betere en snellere versie. Ondernemers, het licht gaat aan.

Tot zover de euforie. Want zodra je als journalist research gaat doen naar de impact van 5G, begint het je te duizelen. Niet alleen de kansen maar ook de bedreigingen denderen over je heen. Krijgen we kanker van 5G? Worden de ‘zendmasten’ zo groot als een pizzadoos? Of komt er om de 50 meter een antenne, waarmee de skyline van onze dorpen en steden definitief zal worden verpest? Worden onze webshops overbodig omdat alle functionaliteiten ook supersnel werken in elke willekeurige winkel? Is dat een extra impuls om de bricks na jaren van teloorgang eindelijk weer te omarmen? Kortom: wat is de impact van 5G op e-commerce?

Experimenten

Vanaf 2020 wordt de vijfde generatie mobiele communicatie verwacht. De voorbereidingen zijn in volle gang. Op dit moment wordt 5G getest op verschillende plekken in Nederland. Gemeenten spelen een sleutelrol, niet alleen voor de vergunningverlening voor het plaatsen van antennes, maar ook om samen met inwoners en bedrijven kansen en onzekerheden af te wegen. Dat betekent: testen. Per 1 december 2019 zijn ‘experimenteervergunningen’ afgegeven aan onder meer Den Haag, Rijen, Amsterdam, Hoogezand, Rotterdam, Zandvoort, Helmond, Heerlen en Eindhoven. In de genoemde plaatsen worden in de loop van volgend jaar tests uitgevoerd met andere bandbreedtes en zendvermogens.

Hoewel 5G ook op de bestaande frequentiebanden van 2G, 3G en 4G gebruikt kan worden, heeft de Europese Unie drie specifieke frequentiebanden aangewezen: 700 MHz, 3,5GHz en 26 GHz. De consultatie voor het veilen van de frequenties is inmiddels gestart en duurt tot half januari 2020. (Het gaat om de frequentiebanden 700 MHz, 1400 MHz en 2100 MHz.) Nederland wil deze lage frequenties daarna volgens afspraken binnen de Europese Unie voor 30 juni 2020 daadwerkelijk gaan veilen.

Begin 2022 volgt de veiling van de 3,5 GHz-band. Dan wordt het interessant voor e-commerce, stelt Marco Heida, oprichter van Internet of Things Nederland en DigiMaster.net. Heida geeft een korte toelichting op de stand van zaken: ‘Veiling van de lage frequenties betekent vooral meer netwerk naast 4G, dat qua capaciteit aan zijn limiet zit. Zodra de hoge frequentiebanden geveild worden, wordt het allemaal meer, beter en met minder vertraging. Dan kunnen we nieuwe technologie optimaal benutten en worden diensten ontsloten die geen vertraging mogen hebben, zoals zorg op afstand en zelfrijdende auto's, hoewel zelfrijdende auto's ook prima zonder 5G kunnen rijden. Dat is vooral marketing.’

Luckin Coffee

‘De impact van 5G op e-commerce? Nou, we gaan directe en indirecte gevolgen zien’, zegt Menno van Doorn van VerkenningsInstituut Nieuwe Technologie (VINT) van ict-dienstverlener Sogeti. ‘Sowieso zullen er heel veel nieuwe mobiele telefoons en supersnelle games worden verkocht. Maar je bedoelt natuurlijk de indirecte gevolgen. Nou, 5G is een nieuwe tak aan de internetboom, een betrouwbare steun in de rug, een kers op de taart. Met 5G is het internet eindelijk af en kunnen we gaan genieten van lekker en snel internetten, hoewel de consument daar na een paar maanden natuurlijk alweer aan gewend is.’

Van Doorn gelooft niet dat consumenten en masse hun gedrag gaan veranderen en iets gaan doen ‘gewoon omdat het kan’ met 5G. Van Doorn: ‘Gedragsverandering wordt gestuurd door sociale en psychische factoren, niet door technologische. De consument gaat niet in één keer krankzinnig andere dingen doen.’ Het gedrag zal volgens Van Doorn wel veranderen door echt goede, relevante toepassingen. Hij noemt meer accurate locatiegegevens. De exacte locatie van de consument kan veel nauwkeuriger bepaald worden door het fijnmaziger netwerk van zendmasten. Dat zal gevolgen hebben. Van Doorn: ‘Of iemand op de hoek van de straat staat, of voor de deur, dat maakt een groot verschil voor adverteerders. Daaromheen zullen nieuwe markten ontstaan.’

Van Doorn wendt zich tot de e-commerce professionals: ‘Kom in actie! Maar doe dit wel met gedrag en wensen van de consument als uitgangspunt. Laat je niet verblinden door de technologie. Ga niet in de koplamp van 5G zitten staren maar draai 180 graden en focus op interessante nieuwe combinaties van fysiek en digitaal.’ Van Doorn noemt de Chinese startup Luckin Coffee, een keten met 1.700 verkooppunten. Je bestelt niet aan de kassa en wacht niet in de rij. Je bestelt via een app, betaalt online en krijgt je koffie zodra je binnenkomt. Of je krijgt hem thuis geleverd. Heida van Internet of Things Nederland noemt de Foodsy-app, een soortgelijk Nederlands initiatief. Je bestelt vanuit de trein en je koffie staat klaar als je uitstapt.

Dynamic pricing

Heida ziet ook legio nieuwe kansen ontstaan voor de retail. Heida ondersteunt organisaties bij het opdoen van technologische kennis over nieuwe digitale toepassingen. Op dit moment krijgt hij nog nauwelijks vragen vanuit de retail over 5G. Het zijn vooral de gemeentes die met vragen hierover bij hem komen. Maar dat gaat veranderen.

Opmerkelijk genoeg denkt Heida dat vooral fysieke winkels een boost zullen krijgen. Hij noemt onder meer dynamic pricing als een belangrijke ontwikkeling. ‘Jij betaalt een andere prijs dan ik. Jij hebt drie items gekocht in een winkel en mag de komende 30 seconden gebruikmaken van een gepersonaliseerde aanbieding.’ Ook concepten als Amazon Go zullen met 5G beter uit de verf komen, verwacht Heida. De grote hoeveelheid data is immers makkelijker te hanteren. En wat te denken van virtueel passen? Heida spreekt over ‘connected pashokjes’. Op beperkte schaal wordt daar nu mee geëxperimenteerd. Straks kan elke spiegel in elke winkel met dergelijke functies worden verrijkt en kan iedere klant met een ‘normale’ telefoon snel even passen met de kleren aan.

Heida: ‘Retailers hebben straks altijd en overal actuele data beschikbaar over voorraad, logistiek en winkelroutes die de klant loopt. Welke gangpaden worden bewandeld? Welke producten worden bekeken? Welke aanbiedingen kunnen realtime worden gedaan? Fysiek en digitaal kunnen veel beter gecombineerd worden. En dat is goed nieuws voor de fysieke winkels, die ineens weer voorop kunnen lopen in plaats van achter de e-commerce aan. 5G gaat de klantbeleving in de winkel een stuk leuker maken. En dat is weer een kans voor e-commerce om aan te sluiten bij de winkel. Je creëert een digital twin.’

5G en gezondheidsrisico’s

Wetenschappers, artsen en verzekeraars waarschuwen

5G-antennes moeten voldoen aan de internationale blootstellingslimieten voor elektromagnetische straling. Maar kennelijk is de overheid er niet gerust op. Op 5 november 2019 heeft de Tweede Kamer de Gezondheidsraad verzocht om op basis van de meest actuele wetenschappelijke inzichten uiterlijk in het tweede kwartaal van 2020 een advies uit te brengen over mogelijke gezondheidsrisico's. Ook burgers maken zich zorgen. De petitie ‘Verminder Electrosmog - 5G Nee’ werd 18.000 keer ondertekend en op 25 juni aan de Tweede Kamer overhandigd. De zorgen blijven niet tot Nederland beperkt. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO heeft de elektromagnetische straling van mobiele telefoons al in 2011 geclassificeerd als ‘mogelijk kankerverwekkend’. De Zwitserse verzekeraar Swiss Re beschouwt elektromagnetische straling als de hoogste risicoklasse. In Duitsland leverde een petitie 54.643 handtekeningen op. In die petitie wordt het Duitse parlement verzocht om de procedure voor het toekennen van 5G-frequenties te schorsen op basis van ‘gerechtvaardigde twijfels’. Ook in wetenschappelijke kringen is er al jaren zware kritiek.

In 2017 waarschuwden 180 wetenschappers en artsen uit 36 landen in een brandbrief aan de Europese Unie voor het gevaar van 5G en onvrijwillige blootstelling aan elektromagnetische straling. Volgens de wetenschappers zou uit onderzoek blijken dat er een verband is tussen straling en hersentumoren, Alzheimer en onvruchtbaarheid bij mannen. Door de enorme aantallen zendmasten, zo redeneerden de wetenschappers, zou niemand meer kunnen ontsnappen aan de potentieel schadelijke gevolgen. Eén van de initiatiefnemers van de oproep was Lennart Hardell, oncoloog en professor aan de universiteit van het Zweedse Örebro. Hardell deed zijn beklag over de onevenwichtige voorlichting in de reguliere media: ‘We zijn zeer bezorgd over de toename van blootstelling aan straling door 5G. De telecomindustrie probeert deze technologie uit te rollen zonder dosimetrische bepaling of studie van de mogelijke gezondheidseffecten. Ondertussen stellen wetenschappelijke studies schadelijke effecten vast bij tests op draadloze producten onder realistische omstandigheden. Deze gezondheidseffecten zijn helaas een non issue. De media verheerlijken vooral de mogelijkheden van deze nieuwe technologie, zoals de zelfrijdende auto. Politici, overheden en media zijn verantwoordelijk voor deze onevenwichtige voorlichting. De consequenties voor de gezondheid van mens, plant en dier worden in het geheel niet besproken en de gewone man wordt niet geïnformeerd.’